ปัญหาหนี้สินในหมุ่บ้านมีความซับซ้อนและฝังรากลึกกว่าที่คนนอก จะเข้าใจความซับซ้อน เพราะเกี่ยวข้องกับชีวิตในทุกด้านของชาวบ้านและเกี่ยวพันกันมานาน ด้วยการเรียนรู้ร่วมกับชาวบ้านทำให้พบว่าในเมื่อหนี้สินเป็นส่วนหนึ่งของวงจรชีวิต มาตรการการพักชำระหนี้ถูกนำมาใช้แต่ก็ยังไม่สามารถให้ผลน่าพอใจ สิ่งสำคัญ คือ การสร้างปัญญาอันเป็นหัวใจสำคัญในการแก้ปัญหาต่างๆ การแก้ปัญหาแบบเงินนำหน้า ปัญหาตามหลังทำให้พังมานานแล้ว ต้องแก้ด้วยปัญหานำหน้าถึงจะพัฒนาแบบยั่งยืน.